Του Νίκου Αβουκάτου
Η υλοποίηση των ολιστικών σχεδίων χωριστής συλλογής αποβλήτων αποτελεί στρατηγική και θεσμική υποχρέωση για τους 14 Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) της χώρας. Πρόκειται για ένα συγκροτημένο εθνικό εγχείρημα, το οποίο, σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, στοχεύει στην αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Τα έτη 2030 και 2035 ορίζονται ως κομβικά σημεία για την επίτευξη ποσοστών ανακύκλωσης 60% και 65% αντίστοιχα.
Στην κατεύθυνση αυτή, ο ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο. Πριν από λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε μια ενημερωτική συνάντηση, με συμμετοχή δημάρχων, αντιδημάρχων, υπηρεσιακών στελεχών και μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης παρουσιάστηκε αναλυτικά η εγκεκριμένη μελέτη για την οργάνωση και λειτουργία του Ολιστικού Σχεδίου Χωριστής Συλλογής (ΟΣΧΣ), η οποία εγκρίθηκε στις 23 Απριλίου.
Η μελέτη καταγράφει ρεαλιστικά την παρούσα κατάσταση, όπου η χωριστή συλλογή αποβλήτων δεν ξεπερνά το 15% πανελλαδικά, με πολλές περιοχές να καταγράφουν μονοψήφια ποσοστά. Η Κεντρική Μακεδονία φιλοδοξεί να αποτελέσει θετικό παράδειγμα, επιτυγχάνοντας σημαντικές αποδόσεις εντός της επόμενης τριετίας και βάζοντας τις βάσεις για το 50% των προβλεπόμενων δράσεων.
Ο Πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας, Μιχάλης Γεράνης, δήλωσε χαρακτηριστικά:«Προχωράμε σταθερά προς την κατεύθυνση της κυκλικής οικονομίας. Αν η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν συμβάλει αποφασιστικά στη μείωση όλων των ρευμάτων αποβλήτων, η διαχείριση θα είναι αφενός αναποτελεσματική και αφετέρου υπερβολικά δαπανηρή – ειδικά όσον αφορά τα σύμμεικτα απόβλητα, τα οποία θα επιβαρύνουν πολλαπλάσια τους δημοτικούς προϋπολογισμούς».
Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης , οι εκπρόσωποι των δήμων εξέφρασαν εύλογες ανησυχίες για τη χρηματοδότηση, την αναγκαία ενίσχυση προσωπικού και το λειτουργικό κόστος, καθώς και για την ανάγκη εξοπλισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο κόστος μεταφοράς των οργανικών αποβλήτων και την υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών καθαριότητας.
Απαντώντας στους προβληματισμούς, ο Πρόεδρος της ΕΕΔΣΑ, Γιώργος Ηλιόπουλος, υπογράμμισε την ανάγκη κάθε δήμος να λειτουργήσει προσαρμοσμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, επισημαίνοντας ότι τα οργανικά απόβλητα αποτελούν πάνω από 40% των σύμμεικτων, με σημαντικά περιθώρια ανακύκλωσης.
Η εμπειρία από το Παρατηρητήριο Ανακύκλωσης Αττικής επιβεβαιώνει πως με οργανωμένες δράσεις, δήμοι μπορούν να επιτύχουν ποσοστά ανακύκλωσης 20%-30%, μειώνοντας ανάλογα τα σύμμεικτα και το κόστος.
Το Ολιστικό Σχέδιο – Στρατηγική, Υποδομές και Κόστη
Η μελέτη, που υλοποιήθηκε από την εταιρεία συμβούλων ΕΠΤΑ, αποτυπώνει με ακρίβεια τον χάρτη δράσης έως το 2035. Από το ποσοστό 15,1% του 2022, οι στόχοι είναι 60% το 2030 και 65% το 2035.
Το ΟΣΧΣ περιλαμβάνει:
16 Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) σε όλη την Περιφέρεια.
19 Πράσινα Σημεία, που θα προστεθούν σε όσα έχει ήδη δρομολογηθεί η κατασκευή τους. Έτσι δημιουργείται ένα συνολικό δίκτυο με 36 πράσινα σημεία, το οποίο συμβάλλει στη χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων και στη διαχείριση ρευμάτων όπως τα πράσινα ή τα ογκώδη, που λαμβάνει χώρα στα Πράσινα Σημεία. Προβλέπεται ένα Πράσινο Σημείο σε κάθε ένα από τους 38 Δήμους της Περιφέρειας με εξαίρεση (α) το Δήμο Θεσσαλονίκης που προβλέπονται δύο και (β) τους Δήμους Θέρμης, Κορδελιού – Ευόσμου και Νεάπολης – Συκεών, που δεν προβλέπεται πράσινο σημείο διότι θα εξυπηρετούνται από τα πράσινα σημεία των όμορων Δήμων Θερμαϊκού, Παύλου Μελά και Αμπελοκήπων.
164 Γωνιές Ανακύκλωσης (ΓΑ). Προτείνεται η εγκατάσταση τους στενευμένα ώστε να εξυπηρετούν επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος, όπως σε χώρους συνάθροισης κοινού. Οι νέες γωνιές θα προστεθούν στις 74 που ήδη λειτουργούν και στις 147 που θα δημιουργηθούν με τη χρηματοδότηση που έχει εξασφαλιστεί από πόρους του Προγράμματος Αντώνη Τρίτση και του ΥΜΕΠΕΡΑΑ. με προμήθεια 16 νέων οχημάτων.
Εξοπλισμός για βιοαπόβλητα: 5.000 νέοι κάδοι και 49 νέα απορριμματοφόρα.
Δημιουργία δικτύου συλλογής των πράσινων αποβλήτων, με 60 νέα οχήματα συλλογής και μεταφοράς, που θα προστεθούν στα 55 υφιστάμενα (που όμως συλλέγουν και ογκώδη απόβλητα), ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο με 115 οχήματα συλλογής και μεταφοράς που προβλέπεται ότι καλύπτει τις ανάγκες του συνόλου της Περιφέρειας.
45.000 κάδοι οικιακής κομποστοποίησης, προωθώντας την τοπική ανακύκλωση.
Δίκτυο συλλογής μικρών ποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων (ΜΠΕΑ), με 1.850 κάδους και 16 μικρά φορτηγά.
Το συνολικό επενδυτικό κόστος ανέρχεται σε 100,9 εκατ. ευρώ, με κύρια χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και το Τέλος Ταφής. Από αυτά, τα 66,9 εκατ. ευρώ θα καλυφθούν από δημόσιους πόρους και τα υπόλοιπα 33,9 από τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).
Το ετήσιο λειτουργικό κόστος ανέρχεται σε 64,96 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 38,7 εκατ. ευρώ θα καλύψουν οι δήμοι και ο ΦΟΔΣΑ, και 26,2 εκατ. ευρώ τα ΣΣΕΔ.
Η κοινωνική διάσταση και οι προκλήσεις της εφαρμογής
Ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου, στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης της νέας γενιάς, επισημαίνοντας τη δύναμη του σχολείου και της οικογένειας να μετασχηματίσουν τις περιβαλλοντικές συνήθειες.
Παράλληλα, εξέφρασε την ανησυχία για τις παράνομες αποθέσεις μπαζοαπορριμμάτων, προτείνοντας τη δέσμευση και κατάσχεση των οχημάτων που μεταφέρουν απόβλητα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Τόνισε την ανάγκη αυστηροποίησης του πλαισίου και ενίσχυσης των ελεγκτικών μηχανισμών, με έμφαση στην Περιβαλλοντική Αστυνομία.
Συμπερασματικά: Μια νέα σελίδα για την Κεντρική Μακεδονία και τη χώρα
Το ΟΣΧΣ του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας δεν είναι απλώς ένα επιχειρησιακό εργαλείο· αποτελεί καταλύτη για μια νέα φιλοσοφία στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα απόβλητα. Με τεκμηριωμένες δράσεις, εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η Κεντρική Μακεδονία θέτει τα θεμέλια ώστε να αποτελέσει πρότυπο για ολόκληρη τη χώρα.
Με την υλοποίηση 14 αντίστοιχων ολιστικών σχεδίων πανελλαδικά, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να εισέλθει σε μια νέα εποχή περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, βιώσιμης ανάπτυξης και ουσιαστικής κυκλικής οικονομίας.